Historia Szkoły Podstawowej w Kozłowie Szlacheckim
Niełatwo odtworzyć historię Szkoły Podstawowej w Kozłowie Szlacheckim, ponieważ żadne dokumenty świadczące o jej powstaniu nie zachowały się.
Wiadomo, że jeszcze w XIV wieku istniała w Kozłowie szkoła parafialna. Te informacje można znaleźć w monografii Bogdana Kwiatkowskiego „Parafie dawnego dekanatu sochaczewskiego”, jednak jej autor koncentruje się głównie na historii parafii mazowieckich i na temat szkoły w Kozłowie czyni tylko krótką wzmiankę. Nikt do tej pory nie podjął się opracowania historii szkolnictwa już nawet nie we wsi Kozłów, ale nawet w gminie Nowa Sucha, na terenie której szkoła istnieje. Brak informacji można złożyć na karb historycznych zawirowań, które nie sprzyjały archiwizowaniu dokumentów, a takie zawirowania nie ominęły również tego regionu.
Początki szkoły są trudne do odtworzenia. Pierwszy dokument świadczący o jej istnieniu pochodzi z lat 1944/45, jest to „Księga Ocen sprawowania i postępów w nauce uczniów”. Pełna nazwa szkoły brzmiała „Publiczna Szkoła Powszechna II stopnia z polskim językiem nauczania w Kozłowie Szlacheckim z siedzibą w Dębsku”. Z relacji żyjących jej uczniów wynika, że szkoła istniała w Kozłowie również przed II wojną światową. Jednak nie jest znana data jej powstania, ponieważ żaden dokument z okresu przedwojennego się nie zachował.
Z ustnych przekazów żyjących absolwentów wynika, że mieściła się w niezbyt dużym budynku, który znajdował się w miejscu obecnie zajmowanym przez siedzibę Ochotniczej Straży Pożarnej. Szkoła miała tylko kilka pomieszczeń, prawdopodobnie dwie sale lekcyjne, dlatego część zajęć odbywała się w domu miejscowego gospodarza Stanisława Kwiatkowskiego. Wynajmował on jedną izbę, w której zajęcia odbywały młodsze dzieci.
Trudno powiedzieć, czy była to szkoła cztero, siedmio czy może sześcioklasowa nie pamiętają tego mieszkańcy wsi. Ich relacje są różne, chociaż można skłaniać się do wersji,
że była to szkoła sześcioklasowa.
Równie trudno ustalić kolejnych jej kierowników. Pierwszym, którego nazwisko wymienił Stanisław Michalak, uczeń tej szkoły, był Gierżyc. Przed II wojną światową kierownikiem szkoły był prawdopodobnie Ludwik Wiosna – są to ustalenia oparte na przekazach ustnych. Zachowane dokumenty pochodzą dopiero z roku 1945. Jest to np. pismo do wójta gminy Kozłów Biskupi, z datą 14 marca 1945 roku, na którym Ludwik Wiosna podpisuje się jako kierownik.
Można przypuszczać więc, że Ludwik Wiosna przed wojną był kierownikiem szkoły i zaraz po wyzwoleniu Warszawy starał się o wznowienie jej pracy. Żyjący uczniowie tej szkoły wymieniają jeszcze następujące nazwiska nauczycieli: Całas (imienia nie pamiętają), Sosnowski, Zofia Pączkowska i Leon Masztanowicz. Według Eugeniusza Szczypińskiego to on właśnie prowadził w czasie wojny tajne nauczanie.
Momentem zwrotnym w historii szkoły w Kozłowie Szlacheckim okazało się powstanie Kasy Stefczyka. Budowę jej siedziby zainicjowali trzej miejscowi działacze społeczni: Władysław Michalak, P. Majewski i Witold Mroczkowski – byli to prekursorzy działalności spółdzielczej na tym terenie.
Kasa Stefczyka powstała w Kozłowie prawdopodobnie w latach 1935/36.
W budynku Kasy poza pomieszczeniami bankowymi znalazły swoją siedzibę również sklep, mleczarnia i właśnie szkoła. Część zajęć odbywała się nadal w starej szkole,
a część właśnie tu. Stanisław Michalak twierdził, że w budynku Kasy Stefczyka zajęcia miały klasy V i VI, musiała więc być to przed wojną szkoła sześcioklasowa.
W czasie II wojny światowej, jeszcze we wrześniu stara szkoła spłonęła, a wraz z nią prawdopodobnie wszystkie dokumenty. Pozostał budynek Kasy Stefczyka, w którym swoją siedzibę miały władze okupacyjne. Oficjalnie szkoła przestała istnieć,
a nauka odbywała się na tajnych kompletach w domach miejscowych gospodarzy.
W pierwszym roku po odzyskaniu niepodległości, jak wynika z zachowanych dokumentów – zajęcia odbywały się w Dębsku, w folwarcznym budynku przedwojennego dziedzica Jabłońskiego. Jak zanotował ówczesny inspektor szkolny
W. Telejko uczniowie mogli korzystać wyłącznie z jednej izby. Z wymienionego dokumentu wynika również, że w szkole pracuje 4 nauczycieli – żadne nazwisko nie pada. Prawdopodobnie w 1945 roku przystąpiono do remontu budynku Kasy Stefczyka i rok szkolny 1945/46 rozpoczął się właśnie w jej murach. Z tego roku pochodzi pierwszy udokumentowany rocznik tej szkoły, który liczył 177 uczniów.
W programie nauczania, w klasach 1-3 znalazły się następujące przedmioty: religia, język polski, arytmetyka z geometrią, rysunki, zajęcia praktyczne, śpiew i ćwiczenia cielesne, w klasach V-VI doszła jeszcze nauka o przyrodzie, historia i geografia.
Po wojnie prawdopodobnie była to nadal szkoła 6-klasowa, ponieważ klasę siódmą należało skończyć w Sochaczewie lub w Nowej Suchej, gdzie funkcjonowała szkoła 7-klasowa. Żeby otrzymać świadectwo ukończenia siedmioklasowej szkoły podstawowej można było również dwa lata chodzić do klasy szóstej.
W pierwszym roku po wojnie szkoła borykała się z dużymi trudnościami lokalowymi, przede wszystkim z brakiem podstawowego wyposażenia. W piśmie z 14 marca 1945 roku do wójta gminy w Kozłowie Biskupim ówczesny kierownik szkoły Ludwik Wiosna ubolewa nad brakiem ławek i opału, który jak pisze, uniemożliwia prowadzenie zajęć. Zachęca wójta do przyjazdu na miejsce, by naocznie mógł sprawdzić warunki, w jakich odbywa się nauka. Prosi też o remont budynku Kasy Stefczyka. Kierownik Wiosna zorganizował też spotkanie z rodzicami, odbyło się ono 18 marca 1945 roku
i dotyczyło sposobu zdobycia ławek. Rodzice zobowiązali się dostarczyć deski na ławki, a na ich wykonanie opodatkować się po 20 złotych od dziecka. Tylko mieszkańcy wsi Kozłów Szlachecki zadeklarowali dostarczyć gotowe czteroosobowe ławki. Korespondencja dotycząca szkolnych braków, trwała przez cały rok 1945.
Pierwsze zajęcia lekcyjne rozpoczęły się prawdopodobnie w marcu 1945 roku, jednak ten rocznik uczniów miał zaliczony cały rok nauki, mimo że ta trwała tylko około pięciu miesięcy - dokładnie od marca do początku lipca. Wpisy w Księdze Ocen mają datę 5 lipca 1945 roku.
Figurują w nich również nazwiska dwóch nauczycielek: Lucyny Bojarskiej i Zofii Zawilińskiej. 01 listopada 1945 roku obowiązki kierownika szkoły przejęła Lucyna Bojarska, następnie kierownikiem została Zofia Zawilińska, która pełniła tę funkcję do 31 sierpnia 1968 roku. Wtedy szkoła zmieniła siedzibę i została przeniesiona do nowego budynku, w którym właśnie się znajduje się do dzisiaj.
O budowę nowej szkoły usilnie zabiegała ówczesna pani kierownik, Zofia Zawilińska. W Komitecie budowy szkoły znaleźli się również Kazimierz Milczarek i Eugeniusz Bury.
Budowa szkoły została całkowicie sfinansowana ze środków państwowych – jest to typowa Tysiąclatka, budowana w myśl hasła Tysiąc Szkół na Tysiąclecie. Inicjatorka budowy nowej szkoły doprowadziła do realizacji swoich planów i gdy szkoła w 1968 roku rozpoczęła działalność w nowym budynku, pani Zawilińska przeszła na emeryturę.
Pierwszym dyrektorem w „nowej” szkole został Czesław Piguła, który pełnił tę funkcję do 31 sierpnia 1975 roku. Pomimo, że budynek został oddany do użytku, teren wokół szkoły nie był jeszcze zagospodarowany i pierwsze lata nowy dyrektor przeznaczył na jego uporządkowanie – ogrodzenie, obsadzenie zielenią.
Czesław Piguła nawiązał współpracę z warszawskim zakładem pracy, który przejął patronat nad szkołą. W zamian za udostępnienie budynku na letni wypoczynek dzieci pracowników wspomnianego zakładu, ten wykonał ogrodzenie terenu szkoły. Szkoła już wówczas oferowała uczniom bogatą ofertę zajęć pozalekcyjnych m.in. w szkole działały zespół muzyczny i chór uczniowski kierowane przez Jakuba Kopacza, obecnego patrona Szkoły Podstawowej w Nowej Suchej. Członkowie zespołu i chóru występowali nie tylko na forum swojej macierzystej szkoły, ale również na terenie gminy, przed szerszą publicznością. Dzięki występom artystycznym szkoła z pewnością zyskiwała w oczach mieszkańców gminy.
Następnym dyrektorem szkoły była Krystyna Bielecka, pełniła swoją funkcję do 1976 r., kiedy to dyrektorem został Wacław Szymański, nauczyciel wychowania fizycznego. Jemu szkoła zawdzięczała wiele sukcesów sportowych, głównie w grze w piłkę siatkową. Szkolne drużyny dziewcząt i chłopców wygrywały liczne zawody, zarówno na poziomie powiatu jak i województwa, a nawet ogólnokrajowe.
W 1977 roku dyrektorem szkoły został Stanisław Szulczyk. Jak widać, w tym okresie zmiany na stanowisku dyrektora następowały często, ponieważ nie był to łatwy okres w polskiej oświacie. Szczególnie trudne dla życia szkoły były lata 80., wiązało się to z ogólną sytuacją w kraju. Trudności dotyczyły głównie spraw materialnych, brakowało środków na zaspokojenie podstawowych potrzeb szkoły. Te najtrudniejsze lata przypadły na okres, gdy funkcję dyrektora pełniły Zofia Nowińska (1979 – 1986) i Urszula Szymańska (1986 – 1991).
Zdecydowane zmiany nastąpiły po roku 1990, kiedy to samorządy przejęły prowadzenie szkół. Ilość środków przeznaczonych na edukację bardziej odpowiadała potrzebom szkoły. Standard zdecydowanie się poprawił, ponieważ wykonano w nim niezbędne remonty. Warunki pracy i nauki bardziej satysfakcjonowały uczniów, nauczycieli i rodziców. W szkole wymieniono ogrzewanie i okna, odnowiono sale lekcyjne. W roku 1991 zmienił się również sposób powoływania dyrektorów, którzy teraz wyłaniani będą w drodze konkursu.
Pierwszym dyrektorem wybranym w ten właśnie sposób był Arkadiusz Kulpa. Następnie funkcję tę sprawowała Irena Kierubińska w latach 1993-2007. Obecnie dyrektorem szkoły jest Maria Modzelewska – Papiernik.
W roku 1999 przeprowadzono reformę oświaty, w wyniku której szkoła ośmioklasowa została przekształcona w sześcioklasową. Liczba uczniów zdecydowanie zmniejszyła się. Reforma spowodowała również zmiany programowe – niektóre przedmioty, jak np. geografia, fizyka, chemia, zniknęły, a na ich miejsce pojawiła się przyroda. Zmiany programowe pociągnęły za sobą zmiany w zatrudnieniu nauczycieli.
Mimo mniejszej liczby uczniów, szkoła odnosi wiele sukcesów: sportowych, artystycznych. Nasi uczniowie z powodzeniem uczestniczą w konkursach plastycznych, dziennikarskich, zawodach sportowych. Mamy wielu uczniów utalentowanych plastycznie. Mimo, że szkoła nasza nie jest liczna, potrafimy zdobywać laury. W 2004 roku szkoła wzięła udział
w ogólnopolskiej akcji organizowanej przez Gazetę Wyborczą i Centrum Edukacji Obywatelskiej. Dzięki temu otrzymaliśmy tytuł „Szkoły z klasą”.
Reforma oświaty przyniosła też zmiany w sposobie oceniania pracy uczniów, którym jest obecnie sprawdzian pisany na zakończenie szkoły podstawowej. Od początku uzyskiwaliśmy wyniki powyżej średniej krajowej, plasujemy się czołówce szkół gminnych, zajmujemy też wysokie miejsce w zestawieniu szkół podstawowych z terenu powiatu. Nasi uczniowie z powodzeniem rywalizują z uczniami innych szkół.
Naszą działalność od zawsze wspierają rodzice, pracujący najpierw w ramach Komitetu Rodzicielskiego, a teraz Rady Rodziców. Pierwszym przewodniczącym Komitetu Rodzicielskiego w nowej szkole był Henryk Bolimowski. Kolejno funkcję tę pełnili: Józef Bolimowski, Barbara Jaworska, Zofia Chodakowska, Teresa Szczęsna, Małgorzata Kozbuch, Zenon Bolimowski, Renata Rumuńska, a obecnie Małgorzata Frencel. Rodzice podejmowali liczne inicjatywy, służące dobru szkoły, często o charakterze dochodowym.
W razie potrzeby wykonywali prace remontowe i porządkowe, w szkole i wokół szkoły. Ze środków Komitetu Rodzicielskiego kupowano liczne pomoce dydaktyczne.
Jak widać, mimo upływu lat i licznych zmian jakie dotykają oświatę szkoła nasza z powodzeniem realizuje swoje funkcje i z pewnością będzie służyć kolejnym pokoleniom.
Od 24 września 2009 roku szkoła nosi imię "BOHATERÓW BITWY NAD BZURĄ".
Irena Kierubińska
